تفسیر کبیر ابن متوج (جمال‌الدین احمد)تفسیر کبیر ابن متوج اثـر جمال الدین ابوناصر احمد (م ۸۲۰ ق) فرزند عبداللّه بن متوج بحرانی معروف به ابن متوج، از مفسران شیعه و مشاهیر علمای عصر خویش است. ۱ - معرفی اجمالی تفسیرشیخ آقابزرگ تهرانی در الذریعة می‌نویسد تفسیر مفسر را نبایستی با تفسیر شیخ فخرالدین احـمـد بـن عـبداللّه بن سعید بن متوج اشتباه کرد، علی رغم اینکه هر دو آنان در نام و اسم پدر و شهرت و نسبت به بحرین وجه اشتراک دارند و گاه اینگونه شباهت‌ها از نظر مشایخ و شاگردان و تصانیف پیدا می‌شود. نـسـخه‌ای از این تفسیر در کربلا در کتابخانه سید نصراللّه حائری معروف به مدرس الطف موجود بود که امروزه نزد احفاد او در کربلا می‌باشد. ۲ - تفاسیر دیگر مفسرشـیخ جمال الدین بن متوج دارای سه تفسیر دیگر می‌باشد: ۱) تفسیر صغیر ابن متوج، در یک جلد بـه زبان عربی است که با استفاده از روایات و اخبار ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) و احادیث خاندان عصمت و طهارت (علیهم‌السّلام) آیات قرآنی را تفسیر کرده است. ۲) الـنـاسـخ و الـمنسوخ، که ابتدا با تفسیر صغیر جمع بوده ولی بعدا آیات ناسخ و منسوخ را جدا کرده و آن را در یک جلد به زبان عربی و به شیوه روائی تدوین نموده است. و این تفسیر غیر از تفسیر ناسخ و منسوخ فخرالدین احمد بن عبداللّه ابن متوج می‌باشد. در الذریعه نسخه‌های متعددی از آن معرفی شده است. ۳) آیات الاحکام، که نام دیگر آن منهاج الهدایة فی تفسیر آیات الاحکام الخمسمائة می‌باشد. در این تفسیر که محققانه تالیف گردیده تبحر و فضل مؤلف آشکار شده است. مفسر ۵۰۰ آیه از آیات تشریعی را بیان کرده و حکم فقهی آنها را ذکر نموده است. نسخه‌های متعددی از این تفسیر موجود می‌باشد. [۲]
بلادی بحرانی، علی، انوار البدرین، ص۷۰.
[۷]
مامقانی، عبدالله، تـنـقیح المقال، ج۱، ص۶۵.
[۸]
مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۸، ص۱۹۴.
[۹]
بحرانی، سلیمان، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، ص۹۱.
[۱۰]
بحرانی، یوسف، لـؤلـؤة البحرین، ۱۷۷.
[۱۱]
الحلو، عامر، معجم الدراسات القرآنیة عند الشیعة الامامیة، ص۴.
[۱۲]
شفیعی، محمد، مفسران شیعه، ص۱۰۹.
۳ - پانویس
۴ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۵/۵. رده‌های این صفحه : تفاسیر روایی | تفسیرهای شیعه قرن 9 (قمری) | تفسیرهای قرآن (عربی) | کتاب شناسی تفسیر
|